در ادامه بررسی ویژگی‌های یک کاندیدای اصلح در کلام حضرت امیرالمومنین، در این شماره به شاخصه‌های دیگری که در خطبه 131 باید به آن توجه نمود اشاره می‌کنیم. ابتدا سه ویژگی اول که در شماره قبل آمده بود را بدون توضیح می‌آوریم و سپس به توضیح بقیه‌ی ویژگی‌ها می‌پردازیم:

1) دوری از حب قدرت و حکومت؛

2) دغدغه دین داشته باشد؛

3) به دنبال اصلاح مادی و معنوی در جامعه؛

4) ایجاد امنیت برای توده‌های مردم به‌ویژه ستم‌دیدگان:

فلیأمن المظلوم من عبادک… (تا بندگان ستم‌دیده‌ات در امن و امان زندگی کنند). حضرت در این فراز به عبارتی، نتیجه آن دو ویژگی قبلی را بیان می‌کنند و آن، آرامش و امنیت برای ستم‌دیدگان به طور خاص، و به طور کلی برای جامعه است.

5) در پی اقامه‌ی احکام الهی فراموش شده باشد:

و تقام المعطله من حدودک… (و قوانین و مقررات فراموش شده تو بار دیگر اجرا شود). این خطبه زمانی بیان شده است که حدود بیست و پنج سال است که به تعبیر امیر المومنین «لباس اسلام را برعکس تنش کردند» جاهلیت خود را به بدنه اسلام رسانده و در زیر لباس اسلام در حال استحاله اسلام است. لذا امیرالمومنین می‌فرمایند نماینده‌ی مردم باید یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌هایش اقامه آن احکامی باشد که تعطیل شده است.

6) دوری از بخل و حرص:

قد علمتم انه لاینبغی ان یکون الوالی علی الفروج و الدماء و المغانم و الاحکام و امامه المسلمین البخیل فنکون فی اموالهم نهمته… (همانا شما دانستید که سزاوار نیست بخیل بر ناموس و جان و غنیمت و احکام مسلمین ولایت و رهبری یابد و امامت مسلمین را عهده دار شود تا در اموال آن‌ها حریص گردد).

حضرت آیت الله مکارم شیرازی در کتاب پیام امام امیرالمومنین در بخشی از توضیح این فراز می‌فرمایند: در حقیقت اصول زندگی فردی و اجتماعی مردم را این پنج اصل تشکیل داده و شخص زمام‌دار باید با تدبیر و دوراندیشی و عدالت و انصاف، حق همه‌ی آن‌ها را ادا کند. جان و مال و ناموس مردم در امان باشد. احکام و قوانین اجرا شود و امامت و پیشوایی خلق به دست صالحان در تمام رده‌ها سپرده شود.

 7) عالم بودن

و لا الجاهل فیضلهم بجهله… (نادان نیز لیاقت رهبری ندارد تا با نادانی خود مسلمانان را به گمراهی کشاند). حضرت در جایی دیگر جهل را این‌گونه معرفی می‌کنند: «نادان یا در حال کم‌کاری و تفریط است و یا در حال از حدگذرانی و افراط». در قرآن هم جاهلان را افرادی بی‌هدف معرفی کرده و می‌فرماید: «مذبذبین بین ذلک لا الی هولاء و لا الی هولاء»

8) دوری از ستم

و لا الجانی فیقطعهم بجفائه… (و ستم‌کار نمی‌تواند رهبر مردم باشد چرا با ستم حق مردم را غصب و اعطاهای آن را قطع می‌کند). آیت الله مکارم شیرازی در صفحه 427 کتاب «پیام امام امیرالمومنین» ذیل این عبارت می‌فرمایند: والی نباید خشن بوده باشد که پیوندهای مردم را با خشونت خویش قطع کند. به یقین واضح‌ترین ویژگی‌های والی، عدل، عطوفت، محبت، نرمش و مدارا است و می‌دانیم پیامبر با همین نرمش و محبت دل‌های رمیده حق را در گرداگرد خود جمع کرد و این رحمت بزرگ الهی بود آن‌گونه که قرآن می‌فرماید.

ادامه دارد…